• [ Pobierz całość w formacie PDF ]
    //-->DorotaAm brożyAg n ie s z k aAm b r o ż yf it n e s sW KULTURZE FIZYCZNEJStIO.Y fi,WSTĘP„Człowiek jest najwyżej zorganizowanym elementem przy­rody. Dzięki umiejętności myślenia abstrakcyjnego, zdolnościplanowania swych działań i przewidywania ich skutków, aktywniepodporządkowuje się obiektywnym prawom natury, ale zarazemopanowuje i przekształca przyrodę dostosowując j ą dó własnychpotrzeb. Tworzy w ten sposób środowisko sztuczne - przez wieluuczonych zwane kulturowym - i kultura właśnie najwyraźniejwyróżnia gatunek homo sapiens ze świata materii organicznej.Jednostka żyje w otoczeniu innych ludzi, wspólnie z któiymidąży do zaspokojenia różnorodnych, coraz bardziej rozbudzonych,wyrafinowanych potrzeb materialnych i duchowych. Wchodzącw wielorakie kontakty, związki czy zależności uczestniczy w życiuspołecznym, przez które zwykle rozumie się całokształt zjawiskwynikających ze wzajemnego oddziaływania jednostek i zbioro­wości usytuowanych na określonej przestrzeni. (...) Człowiekstanowi egzemplarz przyrody, ale żyje w określonej wspólnocie,przez którą jest kształtowany i którą jednocześnie sam kształtuje”1.Podstawowe potrzeby układają się w specyficzną hierarchięi m ają szczególny status psychologiczny oraz biologiczny,zmuszający do ich ciągłego zaspokajania. Populacja podobnie jakjednostka motywowana jest przez właściwe całemu gatunkowipotrzeby fizjologiczne (np. odżywianie i sen). Dopóki nie zostanąone zaspokojone, są główną troską. Kolejną z potrzeb zaliczanychdo fizjologicznych i podstawowych wydaje się być nie zawszeuświadomiona potrzeba ruchu (aktywności ruchowej i fizycznej),wynikająca z historycznych uwarunkowań bytu człowieka (obrona,zdobywanie pożywienia, walka, ucieczka). Nie straciła onaaktualności, gdyż biologiczna natura człowieka nie znosibezczynności ruchowej. Znaczenie tej potrzeby jako czynnikastymulacji można stwierdzić na podstawie obserwacji osóbunieruchomionych wskutek choroby. Aktywność cielesna według1 K raw czyk Z. 1995Socjologia kultury>fizyczn ej,A W F W arszaw a s. 375Grabowskiego może mieć bezpośrednie lub pośrednie powody.Pierwsze z nich w iążą się z zaspokajaniem doraźnych potrzebegzystencjalnych i dotyczą wszystkich istot żywych, natomiastdrugie -ze zwiększaniem możliwości własnego ciała, a ponieważwym agają przewidywania późniejszych skutków, na zasadziekojarzenia ich z wcześniejszymi przy czy nam i. jako przejawuprawy ciała, możliwe sąjedynie w świecie ludzkim2. Cywilizacjaskutecznie eliminuje potrzebę ruchu, jednak jej siła dochodzi dogłosu w momencie konieczności osiągania celów związanychz wyczynem sportowym (wynikiem), dbałością o zdrowie (profila­ktyką) lub przywracaniem choremu sprawności fizycznej (rehabili­tacją).■ Z uwagi na coraz bardziej rozprzestrzeniające się pojęciefitness, chcąc zaznaczyć obecność tego ruchu w kulturze fizycznejpostanowiłyśmy napisać tę książkę. Dedykujemy j ą głównie'osobom dla których fitness jest zjawiskiem nowym, odkryciemktóre zostało do Polski przywiezione z krajów Zachodnich. Zga­dzamy się, iż samo pojęcie z zakorzenionym już w naszym krajuobcojęzycznym słowem zostało zaadoptowane, ale stało się tojakby w konsekwencji wielkiej tradycji wiążącej się z aktywnymwypoczynkiem. Chcę również zaznaczyć w swojej książce, iżfitness to atrakcyjna forma ruchu charakteryzująca się wszech­stronnością oddziaływania na psychoruchowe możliwości człowie­ka. Wielorakość fonn, które można by zakwalifikować do tegoruchu pozwoliłoby na wielotomowe opracowanie. Stąd ograniczy­łyśmy się tylko do form związanych z nowym kierunkiemgimnastyki, jakim są nowoczesne jej formy. Publikacja ta marównież wyjść naprzeciw spojrzeniu, które traktuje fitness jakorodzaj tańca. Otóż taniec jest bardzo atrakcyjną form ą ruchuzarówno pod kątem środków wyrazu jak i przekazywanych uczuć.Ruchy taneczne m ają na celu wyrażanie emocji oraz grę ciałem.Celem natomiast nowoczesnych form gimnastyki - fitness jestposzukiwanie takich środków treningowych, które uczynią ciałosprawnym, a co za tym idzie pozwolą na efektywniejsze fun­kcjonowanie jednostki w życiu codziennym.2 Grabowski H. 1997,Teoria fizyc zn ej edukacji.W SiP, W arszawa.ROZDZIAŁ IF IT N E S S J A K O E L E M E N T K U L T U R Y F IZ Y C Z N E J'Kultura fizyczną w badaniach naukowych znalazła wieledefinicji wynikających ze skupienia się badaczy na różnychaspektach tego zjawiska. Maciej Demel wychodząc z przesłanekaksjologicznych zaproponował, iż kultura fizyczna obejmuje tewszystkie wartości, które wiążą się z fizyczną postacią i fizycznymfunkcjonowaniem człowieka, zarówno w jego własnym odczuciu,jak też w obrazie społecznie zobiektywizowanym. Wartości teodnoszą się do zdrowia, budowy i postawy ciała, odporności,wydolności, sprawności i urody.3 Zbigniew Krawczyk definiujekulturę fizyczną jako względnie zintegrowany i utrwalony systemzachowań w dziedzinie dbałości o rozwój fizyczny, sprawnośćruchową i zdrowie człowieka, przebiegających według przyjętychw danej zbiorowości wzorów, a także rezultaty owych zachowań.4Oczekiwanym efektem uczestniczenia w kulturze fizycznej jestrozwój fizyczny, zwiększenie bądź utrzymanie sprawności moto-rycznej, zdrowia oraz kształtowanie estetycznego wizerunku ciała.Kryteria kultury fizycznej jak zauważa Henryk Grabowskimieszczą się w zakresie świadomości potrzeb i możliwościswojego ciała w zakresie aktywności ruchowej, jak i odpowiedniezachowania służące ich realizacji, a także relatywne do tychpotrzeb i możliwości rezultaty owych zachowań. Powszechnieuznawanymi formami uczestniczenia w kulturze fizycznej są:wychowanie fizyczne, sport, rekreacja mchowa oraz rehabilitacja.Przedmiotem analizy podmiotowej sfery kultury fizycznej jestciało człowieka. Ciało jako narzędzie do realizacji ludzkichzamierzeń spełniało w dziejach ludzkości szereg funkcji. Człowiekposługiwał się nim w różnoraki sposób. Poczynając od codzien-3 M .Dem el, 1973 Szkice krytyczne o kulturze fizycznej, SIT, W arszaw a s. 38J Z. K raw czyk 1973 F ilozofia i Socjologia Kultury Fizycznej, PWN, W arszaw a s. 21167nych czynności, poprzez pracę którą wykonywał a kończąc naprzekazywaniu swoich uczuć i emocji. Historia życia człowieka,jego dobre i. złe koleje losu, rodzaj prowadzonej działalnościwyciskają na ciele ludzkim swoje stygmaty. Naukowcy są w staniezidentyfikować te zmiany po wielu dziesiątkach lat. Interesującymprzykładem m ogą być zgrubienia na kościach w miejscachprzyczepów mięśni, przemawiające za wyrobionym ciężką pracąumięśnieniem, albo charakterystyczne zmiany pokrzywicze świad­czące o trudnych warunkach bytowych5. Znana jest też funkcjaciała jako instrumentu walki z przeciwnikiem. Przez szereg stulecigłównym celem doskonalenia ludzkiej sprawności było zwycię­stwo nad rywalem wojennym i udowodnienie swojej wyższościnad wrogiem. Cel ten mógł zostać osiągnięty tylko przezsprawnych, zdrowych, pełnych sil witalnych osobników. Znako­mitym tego przykładem jest system wychowawczy młodzieżyspartańskiej, czy późniejsze wychowanie rycerskie.W rozwoju osobniczym człowieka ciało podlega ciągłymprzeobrażeniom. Zmiany te zmierzają do osiągnięcia dojrzałościbiologicznej jednostki i uzyskania fizycznej doskonałości. Cały7proces formowania się postawy określany jest zjawiskiemposturogenezy6. Rozwój fizyczny to nie tylko procesy wzrostoweorganizmu, zmiany masy i wymiarów ciała, ale także zjawiskaróżnicowania, specjalizacji tkankowej, dojrzewania funkcjii struktury poszczególnych narządów i układów . Szczegółowaznajomośćprocesówrozwojowychpozwalaprawidłowoingerować w ich przebieg. Człowiek w toku swojego życia,korzystając z plastyczności żywej materii, której jest przykłademświadomie może oddziaływać na swoją cielesność.Zabiegi ruchowe oddziaływujące na postawę i kształt naszegociała ujawniają się w ludzkiej motoryce i gestach. Cielesność jestlustrem w którym odbija się podjęta przez człowieka działalność.Z rysów twarzy odczytać można troski i radości manifestowaneekspresją mimiczną. Pierwiastek fizyczny człowieka podlega wieluwpływom, które warunkują jego sprawność i użytkowość. Zaprzyczyną aktów ruchowych dokonuje się manipulacji ciałem, jegoruchem, techniką poruszania się i fizycznymi możliwościamiorganizmu. Różnorodne zachowania względem własnego ciałazdradzają cel tychże zachowań, ale także pozwalają zastanowić sięnad wartościami, które są realizowane. Najczęściej deklarowanymiwartościami w zakresie uprawy ciała jest wartość autoteliczna czylipodejmowanie aktywności dla tejże aktywności, drugą deklaro­w aną wartością jest wartość instrumentalna czyli podejmowanieaktywności dla innych celów np. poprawy zdrowia. Poprzezuczestniczenie w różnych formach kultury fizycznej człowiekwpływa na jakość swojego ciała. Wychowanie fizyczne ma na celukształtowanie ciała w kontekście rozwoju, sport uaktywnia ciałow aspekcie rywalizacji i doskonałości ruchowej, rehabilitacjasprawia iż odbudowane są siły cielesne a rekreacja pozwala nautrzymanie bądź odbudowanie sił cielesnych w zdrowym orga­nizmie. Aktywność fizyczna jest integralnym składnikiemkompleksowego procesu adaptacji w historii ewolucji człowieka8.Brak tej aktywności powoduje zaburzenia w rozwoju i ujemniewpływa na zdrowotność.Współczesny świat wymaga od człowieka szczególnej dbałości0 zachowania zdrowotne. Postęp związany z rożwojem cywilizacjiniesie wiele udogodnień i ułatwień w codziennym życiu, ale teżpociąga za sobą wiele zagrożeń. Przyspieszone tempo życiazwiązane z niebywałym rozwojem techniki sprawia, iż stawiamysobie coraz to wyższe wymagania zarówno w zakresie sprawnościfizycznej jako i psychicznej. Z rozwojem cywilizacji wiąże sięrównież zmiana sposobu życia ludzi czyli ich zachowania, nonny1 obyczaje. Coraz większa wydaje się świadomość społecznadotycząca zdrowia rozumianego jako stan pełnego fizycznego,psychicznego i społecznego dobrostanu jednostki. Pojawia siętakże pojęcie zdrowia pozytywnego, które wiąże się z koncepcjązdrowia dotyczącą jakości życia i potencjału jakim dysponujeczłowiek. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) zdefiniowała* Drabik J. 1997, Aktyw ność fizyczna dzieci, m łodzieży i dorosłych, Gdańsk.5 Kasperczyk T. 2001, W ady postawy ciała, K asper, Kraków.6K asperczyk T. 1974, W ady postawy ciata, Kraków.7 D em el M. 1976, T eoria W ychowania Fizycznego, W arszawa.9zdrowie jako pełen dobrostan fizyczny, psychiczny, społeczny,a nie wyłącznie brak niedomagania9. W ten sposób każdy posiadaprawo do: środowiska sprzyjającego osiągnięciu możliwienajwyższego poziomu zdrowia i dobrego samopoczucia; informacjii konsultacji na temat stanu środowiska oraz na temat planów,decyzji i działań mogących oddziaływać zarówno na środowiskojak i na zdrowie. Świadomość, iż zdrowie jest jednym z głównychzasobów gospodarki narodowej pozwala spojrzeć na problemzdrowotności nie tylko z punktu widzenia medycyny, ale przedewszystkim poprzez promowanie przez różne instytucje zdrowegostylu życia. Ten aspekt zjawiska zdrowotności wiąże sięz tworzeniem warunków i kształtowaniem motywacji, wiedzyi umiejętności zdrowego stylu życia. Dotyczy to podejmowaniadziałań na rzecz własnego zdrowia poprzez zwiększenieaktywności fizycznej ludzi, poprawę sposobu żywienia ludności,zmniejszenie spożycia tytoniu, alkoholu, zwiększenie promocjizdrowia psychicznego, zwiększenie jakości edukacji zdrowotnej.Aby określić zdrowie jak i jego stan wyróżniono też jego mierniki,które miały wskazywać na stan zdrowia jednostki jak i całychspołeczności. Zmieniały się one wraz z rozwojem nauk i wiedzyludzi. Lekarze używali ich aby wskazać na zagrożenia i przyczynyutraty zdrowia przez ludzi. Pozytywnymi miernikami zdrowia byłomiędzy innymi: siła fizyczna danego osobnika, jego płodność,zdolności do zdobywania pokarmu oraz długość wykonywaniapracy, również ilość urodzeń dzieci świadczyła o kondycjizdrowotnej. Negatywnymi miernikami było: śmiertelność ludzi,uleganie wypadkom, ilość zgonów noworodków i matek podczasporodu, częstość zapadalności na choroby. Wraz z postępem naukte mierniki się zmieniał}'. W tej chwil jest ich bardzo dużo.Obecnie możemy przeprowadzić szereg badań całego organizmu.Np. na podstawie analizy morfologii krwi możemy określić stanzdrowia badanej osoby. Używając różnego rodzaju aparaturymożemy badać każdy organ człowieka i usuwać niekorzystnezmiany spowodowane chorobą. Analizując definicje zdrowiamożna zauważyć, iż w dużym stopniu zależy ono od kompleksu9 Korczak C, Leowski J. 1977, Problemy higieny i ochrony zdrowia, W SiP W arszawa.czynników działających na organizm. Przez proces aktywnegoposzukiwania i utrzymywania równowagi psychofizycznej, rozu­mianej jako pełnia sił witalnych i obronnych organizmu orazefektywne radzenie sobie z wymaganiami codzienńego życiaczłowiek staje przed wyzwaniem, którego celem jest zdrowie.Zdrowy styl życia staje się koniecznością, której świadomośćmusi towarzyszyć każdemu współczesnemu człowiekowi. Prakty­kowanie zdrowego stylu życia z jego podstawowymi elementamitj. właściwym odżywianiem (10-15% ważności); czynnikami śro­dowiska zewnętrznego (25-30% ważności); czynnikami związa­nymi ze stylem życia (50% ważności); efektami opieki medycznej(10-20% ważności) staje się podstawą współczesnego wychowaniado zdrowia.W spółczesna cywilizacja spowodowała zmiany w organizmieczłowieka przypominające cechy unieruchomienia. Powrót dooptymalnego obciążenia ruchem fizycznym jest warunkiemprzeciwdziałania zmianom chorobowym, w skali osoby i populacji.Postęp naukowo-techniczny prowadzi z jednej strony do wzrostudóbr materialnych, wyeliminowania wielu chorób, poszerzenia sięhoryzontów poznawczych ludzi oraz prawie całkowite unieza­leżnienie się od warunków środowiska, wreszcie wzrost ilościczasu wolnego oraz możliwości jego wykorzystania. Z drugiejjednak strony mamy do czynienia ze zjawiskami negatywnymi jakdegradacja środowiska naturalnego, powstanie wielu nieznanychwcześniej zagrożeń i plag społecznych, systematyczne obniżaniewydolności fizycznej i aktywności ruchowej człowieka orazszerzenie się chorób cywilizacyjnych. M ożna do nich zaliczyć:choroby metaboliczne, miażdżycę, otyłość, cukrzycę, chorobyukładu krążeniowego i oddechowego, obniżenie odporności nainfekcje oraz choroby nowotworowe Choroby te występujączęściej wśród osobników o małej aktywności życiowej i rucho­wej, oraz nieadekwatnym w stosunku do wydatku energetycznegosposobie odżywiania. Mało aktywny styl życia prowadzi także dozmian zwyrodnieniowych w stawach. Ponadto w dobie postę­pującej komputeryzacji poważne zagrożenie stanowi siedzący trybżycia, który w znacznym stopniu ogranicza zdolności psycho-10 [ Pobierz całość w formacie PDF ]

  • zanotowane.pl
  • doc.pisz.pl
  • pdf.pisz.pl
  • wzory-tatuazy.htw.pl