• [ Pobierz całość w formacie PDF ]

    „Narodziny naukowych dyscyplin”

     

    - wszelkiej wiedzy nauczyl pierwszych mieszkancow Mezopotamii Oannes (pol-czlowiek, pol-ryba)

    - wiedza była domena czcigodna, uswiecona, mieli do niej dostep przewaznie tylko kaplani; miala charakter religijny i przeplatala się z wrozbiarstwem i czarami; miala charakter czysto praktyczny

    - kult tradycji; anonimowosc dziel

    - Me – zespol prawidel i wytycznych, które mialy utrzymac w wiecznym dzialaniu ciala niebieskie i elementy cywilizacji sumeryjskiej, prawa te rzadzily swiatem (prawa te posiadali tylko bogowie stworzyciele)

    - sumerowie uwazali, ze swiat powstal z woli bogow, ale rzadzily nim wdlg planow bostw prawa Me

    - archiwa pozniej biblioteki (pierwsza Asurbanipala (pol VII w pne) w Niniwie

     

    Poczatki filologi

     

    - pierwsze proste teksty sluzyly nauce pisania (2650 – 2340 w Uruk, Dzamdat Nasr i Kisz)

    - spisy nazw fauny i flory, bostw, urzednikow, budowli, przedmiotow

    - slowniki jezyka sumeryjskiego (dwujezycznosc przez bliskosc Semitow) o czterech szpaltach (1 – wymowa, 2 – ideogram, 3 – znak, 4 – wartosc akadyjska)

    - proste teksty filologiczne skladaly się z 3 kolumn (lewa – wartosc dzwiekowa, srodkowa – znak, prawa – nazwa), przyklady:

    ·         Naku (lamentowac) – dzielo na 42 tabliczkach zawierajace ekwiwalenty znaczeniowe znakow sumeryjskich i semickich

    ·         Hubullu (procenty) – spis slow z zycia codziennego (2 kolumnowy – sum i ak)

    ·         Imru ballu (pokarm dla krowy) – jak wyzej, ale na zasadzie synonimow (ak i ak)

    ·         Nabnitu (stworzenie) – spis podobnie brzmiacych slow ak

    ·         Ana itti szu (na swój znak) –

    ·         Szarru (krol) – spis synonimow babilonskich

    ·         Również rejestry znakow pisma klinowego, zwrotow, przyslow, dziela ortograficzne, teksty paleograficzne, slowniki innych jezykow (kasycki, egipski, hetycki – do celow dyplomatycznych)

     

    Chronologia i dziejopisarstwo

     

    - chronologia (lata panowania wladcow i oznaczanie waznych informacji z danego roku panowania w rocznych formulach)

    - napisy o charakterze pokojowym w babiloni i sumerze; natomiast Asyryjczycy z wieksza brutalnoscia przedstwiaja swoja potege, opisuja dokladnie zwyciestwa, grabieze skupiajac się na sukcesach często wyolbrzymionych i przekolorowanych

    - Sumerowie i Akadowie oznaczali lata wdlg waznych wydarzen, pierwszy rok panowania krola oznaczano jego imieniem; od czasow asyryjskiego Arikdenilu wdlg imion eponimow, tj urzednikow wybieranych rokrocznie (imie urzednika – wazne wydarzenie)

     

    ·         przedmioty wotywne, np. histora wojen miasta Lagasz i Umma; wiele z nw także zostalo sporzadzonych na przedmiotach wotywnych

    ·         dokumenty imienia wybitnych osobistosci

    ·         tablice fundacyjne

    ·         napisy krolow sumeryjskich, np. inskrypcje krola Lugalzagesi’ego z Uruk na wotywnej wazie; podboje Sargona Wielkiego; napis krola Agumkakrime’a (1500 pne o sprowadzeniu posagu Marduka i budowie swiatyni); napis na maczudze Mesilima 2600 pne; rozne o budowie budowli i slawnych czynach

    ·         chronologiczne listy krolow (imiona wladcow, nazwy miejscowosci, lata panowania, lista dynasti przed i po-potopowych); np. pochodzaca z okresu panowania Utuhengal’a z Uruk; babilonska lista A (1 dynastia babilonska do 627 pne); babilonska lista B (cala 1 dynastia i inne dynastie); lista krolow asyryjskich (odnaleziona w Chorsabadzie, dane od dawna do 721 pne)

    ·         kroniki, np. kronika synchronistyczna (wylicza wladcow od okresu kasyckiego do Asurbanipala; Kronika babilonska (od VIII pne do 539 pne)

    ·         listy eponimow (limu)

    ·         napisy historyczne: roczniki (np. roczniki krolewskie wdlg Asyryjczykow, zawsze zwycieskie info; streszczenia ich zwie się inskrypcjami standardowymi); doniesienia wojenne (pisane na glinianych pryzmach, piekny styl); napisy wystawne; listy wladcow od bogow (np. list Sargona II do boga Aszura)

     

    Filzofia praktyczna

     

    - generalnie: problematyka celu zycia, normy wartosci, oceny postepowania, problemy (np. cierpienia) w celach dydaktycznych

    - co ciekawe uwazano indywidualna modlitwe za malo skuteczna, praktykowano sute ofiary libacyjne

     

    Przyklady:

    Monologi:

    ·         sumeryjski monolog o cierpiacym sprawiedliwym (pozniejszy motyw z Ksiegi Hioba…)

    ·         babilonski monolog „O cierpiacym sprawiedliwym” (tzw. babilonska Ksiega Hioba)

    Dialogi:

    ·         babilonska Teodycea czyli „Dialog o ludzkim nieszczesciu (zwiazek z Ksiega Kohelet – problem boskiego porzadku)

    ·         „Dialog miedzy panem a niewolnikiem” (tzw. „dialog pesymistyczny” – dyskusja nad celowoscia zycia oraz ukazanie dobrej i zlej strony czlowieka i problemow)

    Dysputy:

    ·         dysputy prowadzone miedzy dwoma bostwami, np. Emesz (bog lata) z Entenem (bog zimy); Dumuzi – Enkimdu – Inana czyli tzw. „Zalotnicy Inany”

    ·         dysputy miedzy roslinami, zwierzetami, metalami, np. miedz z metalem szlachetnym; palma daktylowa z tamaryszkiem

     

    ·         bajki (zwierzaki bohaterami), jeszcze przed Ezopem (Azja Mniejsza VI pne)

    ·         dwujezyczne sumero-akad przyslowia

    ·         przypowiesci

    ·         rady madrosci, np. „Nauki Szurupaka” (baza Bibli)

     

    Geografia

     

    - uwazano, ze Ziemia, tak jak i niebo sklada się z 3 czesci (gorna – ludzie, srodkowa – ocean, dolna – zmarli)

    - znali geografie glownie dzieki informacji handlowej

    - znany tekst Sargona z Agade w którym opisuje zdobyte obszary

    - mapy miast Babilon, babilonska mapa swiata (najstarsza – mapa miasta Nippur z 1500 pne)

    - przewodniki (wykazy osiedli)

    - rejestr miast sporzadzony przez kaplanow z Lagasz

    - wykaz podbitych prowincji z biblioteki Asurbanipala

     

    Botanika, zoologia, mineralogia i chemia

     

    - klasyfikacja roslin, drzew, warzyw, roslin aromatycznych, zboz, traw

    - rozrozniali ryby, owady, weze, ptaki, czworonogi

    - „kalendarz rolniczy” z 1700 pne w którym zostale zawarte wskazowki dla syna od ojca co do utrzymania roli

    - „Drzwi pieca” o tym jak utrzymac glazure roznych kolorow i odcieni

    - potrafili laczyc proste metale w stopy, znali podstawowe pierwiastki

    - piwko i winko tez znali

    - garbarstwo

    - chemia / alchemia zwiazana z religia scisle

     

    Medycyna

     

    - zwiazane z magia i wrozbiarstwem

    - demony przyczyna chorob w spolpracy z obiektywnymi przyczynami

    - zaklecia, amulety, magia – kaplan zaklinacz (aszipu)

    - zabraniano sekcje zwlok, patrz Kodeks hammurabiego

    - najstarszy podrecznik dotyczacy sposobow leczenia – 2200 pne sumer

    - wielkie dzielo na 40 tabliczkach skladajace się z 5 czesci (1 – ogolnie wrozby, 2 – objawy chorob, pozniejsza symptomatyka, 3 – diagnozy i prognostyka, 4 – przyczyny chorob w charakterze magicznym, pozniejsza etiologia, 5 – choroby kobiet i dzieci)

    - patronem sztuki medycznej była bogini Baba, praojciec lekarzy – Ea

    - dziwne lekarstwa…

    - pozniej wyspecjalizowali się lekarze, slynni babilonscy, którzy często zapraszani byli na inne dwory po pomoc

    Matematyka i astronomia

     

    - system szesciesietny i dziesietny

    - znali +, -, x, /, potegowanie i pierwiastkowanie

    - liczba 100 – Me

    - system liczenia pozycyjnego

    - geometria (pomiary powieszchni i objetosci)

    - znano przyblizona wartosc liczby pi i potrafiono w praktyce stosowac twierdzenie Pitagorasa

    - astronomia horoskopowa i opisowo-orzekajaca zwiazana z magia i wrozbami

    - Enuma Anu Enlil (kiedy Anu i Enlil) – zbior wrozb astronomicznych i meteorologicznych

    - Szamasz rzadzil rokiem, miesiacami Sin

    - na wieszcholkach zigguratow były obserwatoria

    - „Mul Apin” (gwiazda plug) – o polozeniu gwiazd i ich ukazywaniu się

    - astrolabia – mapy nieba

    - 354 dniowy kalendarz podzielony na 12 miesiecy

    ... [ Pobierz całość w formacie PDF ]
  • zanotowane.pl
  • doc.pisz.pl
  • pdf.pisz.pl
  • wzory-tatuazy.htw.pl