• [ Pobierz całość w formacie PDF ]

    Andrzej Stoff, Przemiany funkcji literatury w świecie współczesnym a jej zobowiązanie wobec człowieka

     

    Dwa czynniki dotyczące kwestii niepodejmowania tematu funkcji dzieła literackiego:

    1)      czynnik zewnętrzny – literatura jako forma propagandy,

    2)      czynnik wewnętrzny – strukturalistyczna orientacja metodologiczna, funkcje literatury jako funkcje komunikatu językowego.

     

    Pełnienie funkcji przez literaturę jest racją obecności literatury w świecie, dzięki nim ujawnia ona swój sens i swoją wartość w rzeczywistości człowieka.

     

    Funkcje literatury:

    1)      funkcja afirmowania istnienia – prawo do życia,

    2)      funkcja uobecniania wartości – potrzeba sensu,

    3)      funkcja poznawcza – konieczność orientacji w świecie,

    4)      funkcja integracyjna – potrzeba określenia się wobec historii.

     

    Dlaczego pominięta została funkcja estetyczna?

    1.       to, co utożsamiane jest z tą funkcją, należy do innego porządku, estetyczność jest drogą pełnienia wszystkich funkcji,

    2.       współcharakteryzuje ona wszystkie funkcje, decyduje o warunkach ich ujawniania się i sposobach spełniania,

    3.       symptom literackości, a nie jeden z aspektów odniesienia się człowieka wobec bytu,

    4.       dialektyka tradycji i nowości: funkcja estetyczna przejawia skłonność do abstraktyzacji konstytuujących ją czynników.

     

    FUNKCJA AFIRMOWANIA ISTNIENIA

    *         wynika z samego faktu obecności dzieł literackich w rzeczywistości

    *         literatura jest obecna w świecie, w którym jest dla niej miejsce

    *         istniejąc, literatura afirmuje świat, nie tylko z pozycji autora, lecz w imieniu wszystkich komunikujących się za jej pośrednictwem

    *         jeśli literatura w czymkolwiek naśladuje rzeczywistość, to w samym fakcie tworzenia

     

    FUNKCJA UOBECNIANIA WARTOŚCI

    *         źródło istnienia i pochodzenia wartości w dziele literackim

    *         pytanie o wzajemny stosunek różnych wartości uobecniających się w literaturze

    *         bez literatury bylibyśmy ubożsi o kontakty z wartościami – koncepcja jakości metafizycznych Ingardena

     

    FUNKCJA POZNAWCZA

    *         fakt, że po przeczytaniu utworu możemy powiedzieć coś na jego temat, świadczy o tym, że dokonał się jakiś rodzaj poznania

    *        

    2 zakresy poznawcze

    *         funkcja poznawcza sensu stricte – czego utwór dotyczy, o czym jest w nim mowa

    *         utwór jest przekazem kulturowym

    *         tylko poznanie literatury buduje jej autorytet

    *         literatura bardziej interpretuje świat niż go przedstawia

    *         najsilniej ze wszystkich funkcji zależy od woli i decyzji autora, dotyczy najbardziej intelektualnego aspektu dzieła ('nie wiedziałem' – 'wiem')

    *         dzieło literackie pełni funkcję poznawczą w zakresie i formie na jakie pozwalają kompetencje autora i czytelnika

     

    FUNKCJA INTEGRACYJNA

    *         jej celem jest gromadzenie przeciwstawiane rozpraszaniu, afirmacja jedności bytu poprzez budowanie wspólnoty duchowej

    *         literatura pełniąc tę funkcję wspomaga procesy osobowe i cywilizacyjne zapobiegające dezintegracji jednostki i atomizacji społeczeństwa

    *         integracja za pośrednictwem literatury dokonuje się zawsze ze względu na określone wartości wokół nich

    *         integracja jest też tożsama z poznaniem

    *         ostateczny horyzont integracji wyznacza afirmacja istnienia

     

    Aspekty funkcji integracyjnej





    Obydwa aspekty spotykają się i jednoczą w osobie ludzkiej.

     

    Przesłanki istotności integracyjnej funkcji:

    *         dzieło czytane aktywizuje wszystkie osobowościowe dyspozycje człowieka (intelektualne, emocjonalne…)

    *         dobrowolność kontaktów z literaturą

    *         złożona i subtelna współzależność między dziełem i czytelnikiem – funkcja integracyjna może spełniać dzieło wobec konkretnego czytelnika tylko w takim zakresie, w jakim on jest do tego przygotowany.

     

    Kwestia obiektywności funkcji: niepowtarzalność realizacji funkcji – osobowy charakter procesu poznania i interioryzacji funkcji.

     

    Zagrożenia funkcji pełnionych przez dzieło literackie:

    *         nieudolność współczesnych czytelników do zaktualizowania funkcji dzieł epok minionych " sytuacja utraty szans istniejących (bo istnieją odbiory adekwatne!)

    *         sytuacja utraty przez literaturę szansy wyrażenia współczesności w sposób ważny i trwały oraz pozbawienia czytelnika możliwości rozpoznania swojego czasu w zwierciadle literatury współczesnej.

     

    Konsekwencje:

    *         ocalenie możliwości realizacji funkcji przez wysiłek czytelnika

    *         wykluczenie realizacji funkcji.

     

    Funkcje występują łącznie, ale różny może być stopień ich aktywizacji i odmienna hierarchia oddziaływania.

    Kryzys funkcji literatury:

    *         dezintegracja tradycji i wartości,

    *         współczesny kryzys świadomości prawdy,

    *         obsesyjna pogoń za nowościami " w miejsce selekcji i kumulacji pojawia się wymienność,

    *         zakłócenie bądź zerwanie parabolizmu życia i literatury,

    *         afirmować można jedynie to, co rozpoznane i uchwycone jako wartość w jednostkowym doświadczeniu wspólnoty – zagrożenie funkcji afirmacji istnienia.

     

    Proces zaniku funkcji literatury:

    osłabienie funkcji integrującej " niemożność pełnienia funkcji poznawczej " dezorganizacja aksjologiczna " nieosiągalna staje się afirmacja bytu.

     

    Poprzez pełnienie funkcji, dzieło literackie powraca do świata, z którego tworzywa kiedyś powstało dzięki aktowi twórczemu autora.

     

     

     

    [ Pobierz całość w formacie PDF ]
  • zanotowane.pl
  • doc.pisz.pl
  • pdf.pisz.pl
  • wzory-tatuazy.htw.pl